مفهوم هنر

 

گرچه امروزه واژه هنر بیشتر به هنرهای دیداری اشاره دارد ولی مفهوم هنر در درازای سده‌ها همواره دستخوش دگرگونی بوده است. شاید فشرده‌ترین تعریفی که از مفهوم هنر می‌توان بدست داد این باشد که «هنر به همه کوشش‌های خلاق انسانی گفته می‌شود که ارتباط مستقیمی با بقاء و تولیدمثل نداشته باشند». در گستره بزرگتر، هنر در اصل یک واژه کلی برای اشاره به حس و انگیزه انجام یک حرکت خلاق است. از همین انگیزه خلاقیت بود که تمامی تلاش‌های دیگر انسانی همچون دانش‌آموزی (از راه کیمیاگری) و دین (از راه شمن‌گرایی) پدید آمد. واژه هنر در پارسی میانه به شکل هونر بوده که از دو پاره هو (خوب)+ نر (مرد) تشکیل یافته و در جامعه مردسالار ایران همانگونه که دلاوری را “مردانگی” و ایستادگی را “پایمردی” نام گذارده‌اند خلاقیت والا را نیز هونر (“خوبمردی”) نامیده اند. البته این روند در بیشتر زبان‌های گیتی بچشم می‌خورد و در جوامع نوین این گونه واژه‌ها بار جنسیت‌گرای پیشین خود را از دست داده و برای مفاهیمی معتدل و خنثی بکار می‌روند. واژه هنر هم در پارسی به همین اعتدال غیرجنسیت‌گرایانه رسیده است.اما به طور کلی هنر مقولهٔ قابل تعریفی نیست..همانطور که”فرهنگ”، “عشق”، “هویت”، و … قابل تعریف نیستند…و درواقع، همه اینها را تنها از روی صفاتشان می‌‌توان شناخت…هنر گونه‌ها و شاخه‌های زیادی دارد شامل هنرهای تجسمی و هنرهای نمایش و…است .مانند: فیلم، سینما، عکاسی، کاریکاتور،‌ ادبیات، تئاتر، گره‌چینی، کوزه‌گری،‌ نگارگری، موسیقی، خاتمکاری، منبت‌کاری، قالی‌بافی، تندیس‌گری معماری و جزاینها.
هنرهای هفتگانه عبارتند از:۱) معماری ۲) هنرهای دستی مانند:مجسمه سازی، شیشه گری و …۳) هنرهای ترسیمی شامل: نقاشی و خطاطی و… ۴) ادبیات شامل شعر و نثر ۵) موسیقی ۶) ورزش، و حرکات نمایشی ۷) هنرهای نمایشی:فیلم و سینما و تئاتر و … وجوه مشترک آثار هنری عبارتند از:
▪ تخیل به عنوان مهمترین عامل در شکل گیری اثر هنری
▪ عاطفه و احساس هنرمند: وجه اشتراک دیگر آثار هنری آن است که همه آثار هنری از عاطفه و احساس هنرمند سرچشمه میگیرند نه از تفکر منطقی و عقلانی او.
▪ چند معنایی بودن و منشور مانندی، وجه اشتراک سوم تمام آثار هنریست.این جنبه از خصایص آثار هنری، در واقع از دو ویژگی قبلی که برشمردیم، نتیجه میشود. بدین معنی که هر پدیده‌ای که عنصر اصلی سازنده آن تخیل و عاطفه باشد، بی شک نمیتواند معنایی منجمد و تک بعدی داشته باشد.از این روست که هر کس در برابر آثار هنری می ایستد، دریافت و استنباط خاصی دارد.